Zdrowie i pielęgnacja

Znaczenie prawidłowej wagi i sposoby na utrzymanie psa w dobrej kondycji

05/02/2025
, ,
Znaczenie prawidłowej wagi i sposoby na utrzymanie psa w dobrej kondycji

Prawidłowa waga psa ma kluczowe znaczenie dla jego zdrowia i jakości życia. Nadwaga u psów, podobnie jak u ludzi, może prowadzić do wielu problemów zdrowotnych, takich jak choroby serca, cukrzyca, problemy ze stawami, a nawet skrócenie długości życia. Wielu właścicieli nie zdaje sobie sprawy, że ich pies waży więcej, niż powinien. Rozpoznanie nadwagi i odpowiednie działanie mogą zapobiec poważnym konsekwencjom zdrowotnym i pozwolić psu na pełne radości życie.

Dlaczego prawidłowa waga psa jest tak ważna?

Utrzymanie odpowiedniej masy ciała ma ogromne znaczenie dla zdrowia psa. Nadwaga obciąża stawy i mięśnie, co zwiększa ryzyko rozwoju chorób takich jak artretyzm. Może również prowadzić do problemów z sercem, cukrzycy i zaburzeń hormonalnych. Psy z nadwagą są także bardziej narażone na przegrzanie w lecie i trudności z oddychaniem. Co więcej, nadmiar tkanki tłuszczowej może wpływać na jakość życia psa, ograniczając jego mobilność i radość z codziennych aktywności.

Przyczyny nadwagi u psów

Nadwaga u psów najczęściej wynika z nieodpowiedniej diety oraz braku wystarczającej aktywności fizycznej. Podawanie psu zbyt dużych porcji karmy lub zbyt częste traktowanie go przysmakami może prowadzić do nadmiaru kalorii, których organizm nie spala. Zbyt mała aktywność fizyczna dodatkowo utrudnia utrzymanie prawidłowej masy ciała. Warto pamiętać, że niektóre psy są bardziej podatne na przybieranie na wadze, na przykład rasy takie jak labradory retrievery, mopsy czy beagle. Dodatkowo czynniki takie jak kastracja, starzenie się psa czy zaburzenia hormonalne (np. niedoczynność tarczycy) mogą zwiększać ryzyko nadwagi.

Nieodpowiednia dieta

Jedną z najczęstszych przyczyn nadwagi jest nadmierna ilość kalorii w diecie psa. Podawanie zbyt dużych porcji karmy, częste dokarmianie psa „ludzkim jedzeniem” lub wybieranie karm o niskiej jakości, które zawierają dużo wypełniaczy i tłuszczów, może szybko prowadzić do przyrostu wagi. Dodatkowym problemem jest niekontrolowane podawanie przysmaków, które mogą stanowić znaczną część dziennego zapotrzebowania kalorycznego psa.

Niedobór aktywności fizycznej

Współczesny styl życia wielu właścicieli psów, w tym brak czasu na regularne spacery i zabawy, przyczynia się do mniejszej ilości ruchu u ich pupili. Psy, które spędzają większość dnia w domu, często nie mają okazji do spalenia nadmiaru kalorii, co prowadzi do gromadzenia się tkanki tłuszczowej.

Rasy podatne na nadwagę

Niektóre rasy psów mają większą tendencję do tycia z powodu uwarunkowań genetycznych. Labradory retrievery, mopsy, jamniki czy beagle to przykłady psów, które wymagają szczególnej kontroli diety i aktywności fizycznej. Właściciele takich ras powinni być świadomi ich skłonności i dostosowywać opiekę do potrzeb psa.

Kastracja i sterylizacja

Po zabiegu kastracji lub sterylizacji metabolizm psa ulega spowolnieniu, co oznacza, że organizm spala mniej kalorii. Bez odpowiedniego dostosowania diety i aktywności fizycznej pies może zacząć przybierać na wadze. W takich przypadkach warto zasięgnąć porady weterynarza, aby ustalić odpowiednią dietę dla psa po zabiegu.

Starzenie się psa

Wraz z wiekiem psy stają się mniej aktywne, a ich metabolizm zwalnia. Starsze psy często potrzebują mniej kalorii, ale wielu właścicieli nie zmienia ich diety, co prowadzi do nadwagi. Dodatkowo starsze psy mogą mieć trudności z poruszaniem się z powodu problemów ze stawami, co jeszcze bardziej ogranicza ich aktywność.

Problemy hormonalne i zdrowotne

Niektóre choroby, takie jak niedoczynność tarczycy (hipotyreoza) lub zespół Cushinga, mogą prowadzić do nadwagi u psów. Te schorzenia wpływają na metabolizm i gospodarkę hormonalną organizmu, co powoduje gromadzenie się tkanki tłuszczowej. Jeśli pies tyje mimo odpowiedniej diety i aktywności fizycznej, warto udać się do weterynarza w celu przeprowadzenia badań diagnostycznych.

Błędy w opiece

Często nadwaga jest wynikiem niewłaściwych nawyków właściciela. Zbyt częste podawanie przekąsek, brak konsekwencji w przestrzeganiu diety czy ignorowanie potrzeby regularnego ruchu może prowadzić do przyrostu masy ciała. Psy są również mistrzami w proszeniu o jedzenie, co może powodować, że właściciel ulega ich urokowi i dokarmia je między posiłkami.

Zaburzenia behawioralne

Podobnie jak ludzie, psy mogą mieć problemy z zajadaniem stresu lub nudy. Pies pozostawiony na długie godziny sam w domu może próbować radzić sobie z nudą, domagając się większej ilości jedzenia lub podjadając, jeśli ma do tego dostęp.

Konsekwencje nadwagi dla zdrowia psa

Nadwaga obciąża organizm psa na wielu poziomach. Stawy, szczególnie biodra i kolana, są najbardziej narażone na uszkodzenia z powodu dodatkowego ciężaru. U psów z nadwagą częściej występuje zapalenie stawów i problemy z poruszaniem się. Nadmiar tkanki tłuszczowej prowadzi również do problemów metabolicznych, takich jak cukrzyca, oraz zwiększa ryzyko chorób serca. Psy z nadwagą mogą mieć również obniżoną odporność, co czyni je bardziej podatnymi na infekcje.

Jak rozpoznać, że Twój pies ma nadwagę?

Rozpoznanie nadwagi u psa wymaga oceny jego sylwetki i masy ciała w odniesieniu do standardów danej rasy lub budowy. Jednym z podstawowych sposobów jest palpacja, czyli badanie psa dotykiem. Gdy gładzisz psa wzdłuż klatki piersiowej, powinieneś móc wyczuć jego żebra bez konieczności naciskania. Jeśli żebra są trudne do wyczucia lub w ogóle niewyczuwalne, może to oznaczać nadmiar tkanki tłuszczowej.

Kolejną metodą jest obserwacja sylwetki psa z góry i z boku. Zdrowy pies powinien mieć wyraźnie zaznaczoną talię, widoczną zwężenie za żebrami. U psów z nadwagą sylwetka wydaje się bardziej „prostokątna”, a talia może być słabo widoczna lub w ogóle niewidoczna. Ważne jest również sprawdzanie wagi psa na regularnych wizytach u weterynarza, który oceni jego kondycję przy użyciu wskaźnika BCS (Body Condition Score; IKC – Indeks Kondycji Ciała), skali określającej stopień otłuszczenia ciała.

Indeks Kondycji Ciała (IKC) oraz Indeks Kondycji Mięśniowej (IKM)

Skala IKC ocenia zawartość tłuszczu w organizmie. U psów i kotów stosowanych jest kilka różnych systemów oceny IKC (np. skale do 5, 6, 7 lub 9). Chociaż niektórzy bardzo otyli pacjenci przekraczają wartość IKC wynoszącą 9/9, obecnie nie ma żadnego zwalidowanego systemu, który wykracza poza tę wartość. U większości zwierząt celem jest wynik wynoszący od 4 do 5 w skali do 9. (Dla niektórych właścicieli takie zwierzę może wydawać się zbyt szczupłe, więc konieczna jest odpowiednia edukacja). Takie docelowe wartości IKC opierają się na wynikach badań przeprowadzonych na psach i kotach, a także na innych gatunkach zwierząt. Ryzyko rozwinięcia się chorób u dorosłych zwierząt z podwyższonym IKC wzrasta przy wartościach powyżej 6/9.

IKM różni się od IKC tym, że ocenia masę mięśniową. Ocena masy mięśniowej obejmuje wzrokowe i palpacyjne (dotykowe) badanie zwierzęcia nad kościami skroniowymi, łopatkami, kręgami lędźwiowymi oraz kościami miednicy. Ocena kondycji mięśniowej jest istotna, ponieważ utrata mięśni jest większa u pacjentów z większością ostrych i przewlekłych chorób (np.  głodzenie w stresie) niż u zdrowych zwierząt pozbawionych dostępu do pokarmu, kiedy tracony jest głównie tłuszcz (głodzenie proste). Utrata mięśni negatywnie wpływa na ich siłę, funkcję immunologiczną, gojenie się ran i jest niezależnie związana ze śmiertelnością u ludzi.

Prosta skala IKM jest obecnie dopracowywana i poddawana walidacji. Doświadczenie kliniczne autorów sugeruje, że wczesne stwierdzenie nawet niewielkiej utraty mięśni, określane jako „łagodna utrata mięśni” jest bardzo przydatne do skutecznej interwencji terapeutycznej.

Klinicznie, IKC i IKM nie są bezpośrednio powiązane. Zwierzę może mieć nadwagę i jednocześnie bardzo ciężką utratę masy mięśniowej. Może więc sprawiać wrażenie, że utrata masy mięśniowej jest łagodna do umiarkowanej, i na pierwszy rzut oka zwierzę wygląda w miarę normalnie, o ile nie zostanie dokładniej zbadane. W takich przypadkach, chociaż niektóre okolice ciała mogą wyglądać względnie normalne lub nawet sugerować nadmiar tkanki tłuszczowej (szczególnie nad żebrami lub w okolicy jamy brzusznej), wyniszczenie mięśni może być z łatwością wyczuwalne nad wyniosłościami kostnymi. Do dokładnej oceny IKC i IKM konieczne jest badanie palpacyjne, szczególnie u zwierząt z umiarkowaną i długą sierścią.

Jak określić idealną wagę psa?

Idealna waga psa zależy od jego rasy, wieku, płci i poziomu aktywności. Na przykład małe rasy, takie jak jamniki czy chihuahua, mają wyraźnie inne potrzeby wagowe niż psy dużych ras, takich jak labradory czy owczarki niemieckie. Weterynarz jest najlepszym źródłem informacji na temat tego, jaka powinna być waga Twojego psa. Regularne wizyty kontrolne pozwolą na śledzenie wagi i wczesne wykrycie ewentualnych problemów.
Jeśli nie masz pewności, czy Twój pies ma nadwagę, możesz wykonać prosty test w domu. Delikatnie połóż dłonie na żebrach psa – powinny być łatwo wyczuwalne, ale nie widoczne. Następnie spójrz na sylwetkę pupila z góry. Powinna być widoczna lekka talia między żebrami a biodrami. Z boku zauważysz naturalne wcięcie za klatką piersiową. Brak tych cech może świadczyć o nadwadze.

Jak utrzymać psa w dobrej kondycji?

Kluczowe znaczenie ma właściwa dieta dostosowana do wieku, rasy, poziomu aktywności i stanu zdrowia psa. Warto wybierać karmy o wysokiej jakości składzie, bogate w białko i składniki odżywcze, a jednocześnie niskokaloryczne. Unikaj karm zawierających nadmiar zbóż, tłuszczy i sztucznych dodatków. Jeśli Twój pies ma już nadwagę, możesz rozważyć specjalistyczne karmy odchudzające dostępne w sklepach zoologicznych. Ważne jest również kontrolowanie porcji – nawet najzdrowsza karma podawana w nadmiarze może prowadzić do przyrostu masy ciała.

Unikaj podawania psu resztek jedzenia ze stołu. Produkty, które spożywają ludzie, często są zbyt kaloryczne i mogą zawierać składniki szkodliwe dla psów, takie jak czekolada, cebula czy przyprawy. Jeśli chcesz nagradzać psa, wybieraj niskokaloryczne przysmaki lub przygotowuj zdrowe przekąski w domu. Przysmaki powinny stanowić jedynie niewielki procent dziennego zapotrzebowania kalorycznego psa. Warto wybierać zdrowe alternatywy, takie jak suszone mięso lub przysmaki o niskiej zawartości tłuszczu. Nagradzając psa, można także używać kawałków warzyw, np. marchewki, które są niskokaloryczne i zdrowe.

Aktywność fizyczna jest nieodzownym elementem utrzymania psa w formie. Regularne spacery, zabawy w aportowanie czy bieganie na świeżym powietrzu pomagają spalić nadmiar kalorii i wspierają zdrowie układu krążenia. Dostosuj poziom aktywności do wieku i stanu zdrowia psa – dla starszych psów mogą to być spokojne, ale częste spacery, a dla młodych i energicznych – bardziej intensywne zabawy.

Monitorowanie postępów i zmiana nawyków

Ważne jest regularne monitorowanie wagi psa. Możesz to robić za pomocą wagi domowej lub podczas wizyt u weterynarza. Pamiętaj, że odchudzanie psa to proces, który wymaga czasu i konsekwencji. Nagłe zmniejszenie ilości jedzenia lub zbyt intensywne ćwiczenia mogą zaszkodzić zdrowiu Twojego pupila.
Zachowanie zdrowej wagi wymaga zmiany nawyków całej rodziny. Jeśli każdy domownik podaje psu smakołyki, trudno będzie osiągnąć zamierzone cele. Warto ustalić zasady dotyczące karmienia psa i konsekwentnie się ich trzymać.

Kiedy skonsultować się z weterynarzem?

Jeśli podejrzewasz, że Twój pies ma nadwagę, warto skonsultować się z weterynarzem, który pomoże ustalić idealną wagę psa i stworzyć plan działania. W przypadku psów z dużą nadwagą specjalista może zalecić specjalistyczną karmę odchudzającą, która pozwoli na kontrolowane zredukowanie masy ciała. Regularne wizyty u weterynarza pozwalają również monitorować wagę i upewnić się, że pies jest w dobrej kondycji.

Podsumowanie

Nadwaga u psa to problem, który można skutecznie rozwiązać dzięki odpowiedniej diecie, regularnej aktywności fizycznej i uważnej obserwacji. Dbając o wagę swojego psa, nie tylko poprawisz jego zdrowie, ale także sprawisz, że będzie szczęśliwszy i pełen energii każdego dnia.